Tìm hiểu về công dụng của Kombucha

Kombucha là một loại trà lên men đã được sử dụng từ xa xưa. Loại trà này vừa có những lợi ích sức khỏe từ trà, vừa rất giàu men vi sinh có lợi từ quá trình lên men. Ngoài ra, thức uống này chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp tiêu diệt vi khuẩn có hại và phòng chống một số bệnh.

Ngày nay, nhiều người cho rằng việc uống trà không chỉ để mọi người thư giãn, nghỉ ngơi mà còn mang lại những lợi ích tốt cho sức khỏe. Vì thế ngày càng có nhiều các loại trà khác nhau từ các nguyên liệu thiên nhiên, có ích cho sức khỏe. Trong đó có thể kể đến Kombucha, một loại trà mang nhiều lợi ích từ việc nuôi Scoby để làm trà.

Kombucha – Nấm thủy sinh là gì?

Kombucha đã xuất hiện rất lâu từ cách đây hơn 2000 năm. Tên gọi Kombucha xuất phát từ tiếng Nhật. Ngoài ra, loại trà này còn có tên gọi khác là trà nấm thủy sâm, nấm Trường sinh hay Thủy Hoài Sâm.

Thành phần chính để chế biến trà Kombucha đó là trà, đường và con giống SCOBY (viết tắt của Symbiotic Colony of Bacteria and Yeast, nghĩa là cộng sinh của vi khuẩn và nấm men).

Scoby – thành phần chính để làm Kombucha

Nếu bạn đã biết quá trình lên men giấm sinh ra một lớp màng trắng mà chúng ta hay gọi là “con giấm” hay “con giấm cái” thì Scoby cũng tương tự như vậy. SCOBY thoạt nhìn giống như một chiếc bánh kếp dẹt màu be và đàn hồi. Con giống SCOBY này chứa rất nhiều loại men và vi khuẩn có lợi cần thiết để biến trà ngọt thành Kombucha. Có thể nói SCOBY giống con giấm hoặc men chua để làm bánh mì. SCOBY có thể được tái sử dụng để làm đợt Kombucha mới.

Trong quá trình lên men, Scoby làm phá vỡ cấu tạo của carbohydrate có trong đường và giải phóng vi khuẩn probiotic (một dạng vi khuẩn và nấm men có lợi cho hệ tiêu hóa). Kết quả tạo nên một thức uống có chứa hàm lượng cao axit (bao gồm axit acetic, gluconic và lactic) cùng với vitamin B, và enzyme.

Trong quá trình lên men này, Kombucha tạo thành một lớp màng giống như nấm nổi lên trên bề mặt trà chính là Scoby, đó là lý do một số người còn gọi trà Kombucha là “trà nấm”.

Vì vậy, kombucha là một loại đồ uống lên men bao gồm trà đen và đường (chất tạo ngọt có thể được sử dụng từ nhiều nguồn khác nhau bao gồm đường mía, mật trái cây hoặc mật ong).

Loại trà này được sử dụng như một loại thực phẩm chức năng chứa probiotic để hỗ trợ sức khoẻ. Kombucha chứa rất nhiều vi khuẩn có lợi và nấm men chịu trách nhiệm bắt đầu quá trình lên men, sau khi kết hợp với đường. Sau quá trình lên men, kombucha trở thành thức uống có ga và chứa giấm, vitamin B, enzym, men vi sinh.

Mặc dù kombucha thường được làm bằng trà đen, kombucha cũng có thể được làm bằng trà xanh hoặc cả hai.

Nguồn gốc có thể bắt nguồn từ Trung Quốc cổ đại, nơi kombucha được gọi là “Trà của sự bất tử”. Kombucha cũng được yêu thích và sử dụng phổ biến tại các nước như ở Nga, Nhật Bản và Châu Âu trong vài trăm năm vì các đặc tính y học của nó.

Vậy kombucha có vị gì? Có một số hương vị khác nhau nhưng thường chúng sủi bọt như nước ca, có vị chua và hơi ngọt. Một số người sử dụng nó như một món uống thay thế lành mạnh hơn cho các loại soda có thể giúp thỏa mãn cơn thèm đồ uống có ga.

Mùi hương của trà Kombucha phụ thuộc vào thời gian Scoby lên men và loại trà hoặc nước ép trái cây mà bạn pha cùng.

Thậm chí còn có một số loại có vị soda, làm cho kombucha trở thành một lựa chọn tuyệt vời để cắt giảm lượng đường của bạn trong khi tăng cường tiêu thụ các chế phẩm sinh học giàu lợi ích. Bạn có thể giảm cân bằng cách uống kombucha bằng cách dùng thay cho soda hoặc đồ uống có đường khác, bạn có thể nhanh chóng cắt giảm lượng calo tiêu thụ, điều này có thể dẫn đến giảm cân.

Vì 80% hệ thống miễn dịch của bạn nằm trong ruột và hệ tiêu hóa là phần lớn thứ hai trong hệ thần kinh của bạn, nên không có gì ngạc nhiên khi ruột được coi là “bộ não thứ hai”. Những vi khuẩn này nằm trong đường tiêu hóa và hỗ trợ hệ thống miễn dịch của bạn, vì chúng hấp thụ chất dinh dưỡng và chống lại nhiễm trùng và bệnh tật.

Kombucha chứa thành phần gì?

Mặc dù thông tin về dinh dưỡng có thể khác nhau giữa các nhãn hiệu và các loại kombucha tự làm, loại trà này nói chung ít calo nhưng lại chứa nhiều vitamin B như folate, riboflavin, vitamin B6 và thiamine.

Một chai đồ uống kombucha hữu cơ có dung tích khoảng 500ml chứa các chất dinh dưỡng như sau:

• Lượng calorie: 60
• Carbohydrate: 14-gram
• Natri: 20 miligam
• Folate: 100 microgam
• Riboflavin / vitamin B2: 0,34 gam
• Vitamin B6: 0,4 miligam
• Thiamine / vitamin B1: 0,3 miligam
• Niacin / vitamin B3: 4 miligam
• Vitamin B12: 1,2 microgam

Lợi ích của Kombucha đối với sức khỏe

Kombucha là một loại trà lên men có rất nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe nhờ vào những hợp chất tược rạo ra trong quá trình lên men.

Ngoài ra, kombucha được làm từ trà nên cũng có những công dụng tương tự như trà. Đây là một loại thức uống được sử dụng từ rất lâu (nhất là ở Nhật Bản, Trung Quốc và các nước phương Tây) và cũng đã có một số nghiên cứu chỉ ra được những lợi ích của Kombucha với sức khỏe như sau:

Nguồn cung cấp lợi khuẩn Probiotic

Chắc hẳn ai cũng biết Probiotic là một dạng vi khuẩn và nấm men rất có lợi cho hệ tiêu hóa cho cả người lớn và trẻ em. Loại vi khuẩn này giúp giữ cho các hệ sinh thái vi khuẩn và nấm men trong đường ruột được cân bằng, tạo môi trường ổn định giúp tiêu hóa thức ăn thuận lợi.

Tuy hiện tại chưa có một nghiên cứu cụ thể về lợi ích của trà Kombucha hay những chế phẩm sinh học khác từ Kombucha.

Nhưng trong quá trình Kombucha lên men, trà nãy cũng giải phóng ra Probiotic và một hàm lượng cao axit, vitamin có lợi cho sức khỏe. Vì thế bạn cũng có thể sử dụng trà Kombucha như một loại thức uống giúp ăn ngon, tiêu hóa tốt hơn.

Ngăn ngừa sự lây lan của tế bào ung thư

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Cancer Letters cho rằng trong trà Kombucha có chứa hàm lựa chất oxy hóa cao và nồng độ polyphenol (hợp chất có được trong quá trình nuôi Scoby trong trà, rất tốt cho sức khỏe) vì thế có thể ngăn ngừa được sự lây lan của các tế bào ung thư.

Tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa

Bằng cách lên men, Kombucha đã tạo nên nhiều hoạt chất có lợi cho hệ tiêu hóa như probiotic, enzyme, polyphenol, axit axetic,… đây là những chất được chứng minh rất tốt cho quá trình hấp thụ và tiêu hóa.

Hỗ trợ giảm cân

Khi Scoby được nuôi trong trà xanh thì sẽ chứa rất nhiều hàm lượng chất chống oxy hóa, vì thế quá trình trao đổi chất và đốt mỡ thừa sẽ được hoạt động một cách tích cực hơn.

Kiểm soát bệnh đái tháo đường type II

Cũng giống như công dụng của trà xanh, Kombucha được chế biến từ Scoby trong trà xanh sẽ giúp làm chậm quá trình tiêu hóa carb, đồng thời giúp giảm lượng đường trong máu, cải thiện chức năng của gan và thận.

Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trà Kombucha được chế biến từ trà xanh sẽ có tác dụng tương đồng như trà xanh, cụ thể là trà Kombucha sẽ giúp cắt giảm lượng cholesterol xấu và cung cấp cholesterol tốt cho cơ thể.

Tăng cường hệ miễn dịch

Nhiều bằng chứng lâm sàng đã cho thấy rằng trong trà Kombucha có chứa hàm lượng chất vitamin C cao giúp chống lại các tế bào đang bị tổn thương và tăng cường hệ miễn dịch cho con người trong các căn bệnh cảm cúm,…

Ngoài ra, trong quá trình lên men của Scoby thì các chất chống oxy hóa mạnh như D-saccharic acid-1, 4-lactone (DSL) cũng giúp giảm mất sự cân bằng oxi hóa và các tình trạng ức chế miễn dịch.

Cách làm trà Kombucha

Kombucha là một loại trà giàu các probiotics, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Bạn có thể mua trà kombucha tại các cửa hàng hoặc tự làm ở nhà. Tuy nhiên, hãy chắc chắn để chế biến và sử dụng nó đúng cách.

Kombucha bị nhiễm bẩn hoặc lên men quá mức có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và thậm chí tử vong. Kombucha tự làm tại nhà cũng có thể chứa tới 3% cồn. Các sản phẩm thương mại có trên thị trường rất ngon và gần như không chứa cồn, vì chúng được giới hạn ít hơn 0,5% cồn. Tuy nhiên, hãy kiểm tra các thành phần và cố gắng tránh các loại trà kombucha có nhiều đường.

Nhiều người tin rằng kombucha có thể giúp điều trị nhiều vấn đề sức khỏe mãn tính. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người về tác dụng của kombucha rất ít và bằng chứng về ảnh hưởng sức khỏe của nó bị hạn chế. Ngược lại, có nhiều bằng chứng về lợi ích của trà và men vi sinh, cả hai đều được tìm thấy trong kombucha. Nếu bạn quyết định dùng kombucha tự làm, hãy chắc chắn rằng trà đã được chế biến đúng cách. Kombucha bị nhiễm bẩn có thể gây hại nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.

1. Chọn Scoby

Nếu bạn là người mới nuôi Kombucha lần đầu chắc hẳn sẽ rất khó để biết được đâu là loại Kombucha tốt, con Scoby như thế nào mới sử dụng được. Rất đơn giản thôi:

• Con Scoby tốt sẽ có cấu trúc dai tương tự như miếng thạch dừa, màu trắng ngà, không bị rách rưới hay chỗ dày chỗ mỏng.

• Con Scoby bị hỏng thì sẽ có màu thâm xỉn và ngã sang xám, bị rách rưới chứ không được lành lặn như con Scoby tốt. Tuyệt đối không mua Scoby có xuất hiện nấm mốc vì nếu làm trà sẽ gây ảnh hưởng sức khỏe.

Khi đã có Scoby rồi thì những nguyên liệu còn lại cũng rất dễ tìm, cùng bắt tay vào nuôi Scoby để làm trà Kombucha thôi!

2. Cách nuôi Scoby

Nguyên liệu:

• 2 túi trà xanh hoặc trà đen (trà túi lọc) (khoảng 4g)
• 1 lít nước lọc
• 100g đường trắng
• Bình thủy tinh (lựa loại có miệng rộng, 3 – 5 lít)
• 1 con giống Scoby

Thực hiện:

Bước 1: Đầu tiên, đun sôi 1 lít nước rồi cho 2 túi trà vào 100g đường vào, khuấy đều và ngâm trong vòng 5 phút. Sau 5 phút bạn tắt bếp, để cho thật nguội rồi mới đổ vào bình thủy tinh.

Bước 2: Rửa tay thật sạch, rồi lấy con nấm Scoby rửa sạch với nước để loại bỏ chất dơ và thả vào bình thủy tinh. Nếu kỹ hơn bạn có thể mang bao tay khi cho Scoby vào bình.

Lưu ý: Scoby rất trơn nên hãy làm bước này thật cẩn thận nhé. Nếu sử dụng con nấm Scoby còn nhỏ, mỏng thì không cần rửa lại để tránh làm rách Scoby.

Bước 3: Dùng một miếng vải mỏng phủ lên miệng hộp rồi cột lại bằng dây thun để giúp ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn cũng như côn trùng, tạo môi trường thuận lợi để trà lên men dễ hơn.

Lưu ý: Scoby là loại nấm men cần có không khí lưu thông để thì mới sinh sản được. Không dùng khăn dày, kín để phủ lên bình mà hãy dùng loại khăn mùng, khăn xô mỏng.

Bước 4: Đặt bình vào chỗ mát, tránh ánh nắng trực tiếp và không đặt cạnh các đồ lên men, lò vi sóng, bếp gas,… những nơi sinh ra nhiệt nhiều.

Bước 5: Sau vài ngày, nấm sẽ sinh thêm con và nổi lên mặt nước. Cứ mỗi 3 ngày, bạn nên kiểm tra 1 lần xem nấm đã có được vị chua vừa ý hay chưa? Lưu ý khi nếm phải dùng muỗng sạch nhé.

Lưu ý: Scoby là một loại nấm rất thích “sự yên tĩnh”. Vì thế bạn cũng đừng nên di chuyển nó quá nhiều hoặc dùng muỗng nếm thử liên tục. Như vậy sẽ rất dễ làm cho Kombucha khó tạo thành một lớp vững chắc, ngoài ra việc mở nắp bình liên tục cũng làm cho vi khuẩn dễ xâm nhập vào làm hỏng Kombucha.

Bước 6: Khi nấm đạt được mùi vị như mong muốn thì chắt lấy nước cho vào chai khác rồi để tủ lạnh dùng dần. Khi uống thì chỉ cần pha thêm nước trái cây, các loại thảo mộc hoặc trái cây cắt lát tùy thích vào để có hương thơm và vị dễ uống hơn. Phần nấm còn lại thì có thể vào lọ khác để tiếp tục nuôi.

3. Lưu ý khi nuôi Scoby

• Tỷ lệ chuẩn cho công thức nuôi Scoby là: 2 túi trà (khoảng 4g) : 100g đường : 1 lít nước. Tuy nhiên tỷ lệ này sẽ thay đổi đối với những lần nuôi sau. Ở những lần sau, bạn cần tăng lượng nước lên từ 1.5 – 2.5 lít trà đường.

• Bạn có thể dùng nhiều loại trà để nuôi nấm scoby như trà đen, trà vàng, trà từ các loại hoa khô (trà hoa cúc, trà atiso,…), trà lipton, trà đào, trà atiso… Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung thêm chất tạo mùi theo ý thích. Tuy nhiên theo chia sẻ lại của những có kinh nghiệm nuôi Kombucha thì nuôi bằng loại trà hữu cơ, trà nguyên chất sẽ cho ra Kombucha có hương vị tuyệt hảo.

• Đường để nuôi Kombucha cũng nên sử dụng loại đường nguyên chất, không có chất tẩy. Nếu không tìm được loại đường nguyên chất có thể dùng loại đường vàng không tẩy. Lưu ý nếu sử dụng đường có màu sáng thì nước Kombucha sẽ có màu sáng, trong, ngược lại nếu dùng đường nâu, đường vàng thì nước Kombucha sẽ có màu đậm hơn nhưng chất lượng thì không đổi.

• Khi nuôi Scoby, bắt buộc phải dùng hộp/bình đựng thủy tinh vì nếu dùng hộp đựng bằng kim loại sẽ gây ra một số phản ứng hóa học làm ảnh hưởng chất lượng Kombucha. Bình thủy tinh nuôi Kombucha cũng phải dùng loại tốt, dày, miệng rộng, dễ vệ sinh.

• Thời gian xảy ra quá trình lên men nấm không quá 10 ngày. Sau thời gian này, nấm có thể bị lên men quá mức làm ảnh hưởng đến hương vị cũng như chất lượng Kombucha.

• Đối với con giống Scoby khi mua về còn mỏng thì bạn nên để thêm 1 ngày trước khi bắt đầu nuôi trong dung dịch trà đường.

• Nếu có nhu cầu vận chuyển Scoby thì có thể dùng hộp nhựa thay cho hộp thủy tinh nhưng bắt buộc phải để trong hỗn hợp nước mồi là trà đường.
• Nước mồi sau khi sinh nấm thì không được dùng lại, phải bỏ đi để tránh làm ảnh hưởng đến Scoby.

4. Lưu ý khi sử dụng trà Kombucha

• Vì trà Kombucha có chứa gas nên bạn không nên bảo quản trong ngăn đá mà chỉ để ngăn mát, sử dụng trong vòng 1-3 ngày.

• Không dùng trà Kombucha đã lên men quá mức, bị hỏng vì lúc này hương vị và chất lượng đã bị ảnh hưởng, nếu sử dụng gây ảnh hưởng tới sức khỏe.

• Đối với những người có hệ miễn dịch yếu, bị thương, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú cũng không nên uống trà Kombucha.

• Người mắc các bệnh dạ dày hoặc liên quan đến hệ tiêu hóa, bụng yếu cũng không nên sử dụng trà Kombucha vì trong trà có những lợi khuẩn dễ làm cho hệ tiêu hóa bị kích ứng.
• Với người bình thường chỉ nên uống khoảng 240ml trà Kombucha/ngày vì Kombucha có chứa khá nhiều đường và calo, đặc biệt trong Kombucha cũng có chứa cồn nên khi uống nhiều có khả năng gây say.

Kombucha có lợi cho sức khỏe khi được chế biến đúng cách

Hy vọng với bài viết này, Thực Phẩm Diệu Kỹ đã giúp bạn hiểu một cách tường tận về kombucha và có thể đưa ra sự lựa chọn an toàn nhất cho sức khỏe của bạn và gia đình.