Ớt tươi là một trong những nguyên liệu quen thuộc được sử dụng rộng rãi trong các món ăn của người Việt như món xào, món nướng,…
Định nghĩa về ớt
Ớt là một loại rau quả, có tên khoa học là Chili pepper, thuộc chi Capsicum của họ Solanaceae. Quả ớt tươi thường được dùng để làm gia vị, làm món ăn, làm thuốc hoặc dùng để làm cảnh.
Ớt là một loại quả gia vị cũng như loại quả làm rau (ớt Đà Lạt) phổ biển trên thế giới. Ớt có nguồn gốc từ châu Mỹ và ngày nay nó được trồng khắp nơi trên thế giới. Tại Việt Nam, quả ớt được biết đến là một loại gia vị thường xuyên có mặt trong các bữa ăn. Tuy nhiên, ngoài việc sử dụng ớt như một loại gia vị ít ai biết được những công dụng chữa bệnh của trái ớt.
Theo các nhà nghiên cứu của Đại học Harvard (Mỹ), capsaicin có trong ớt có thể được sử dụng như cơ quan thụ cảm đau mà không tác động đến dây thần kinh. Đó là lý do tại sao nhiều hãng dược phẩm ngày nay dùng ớt chiết xuất lấy thành phần giảm đau để làm thuốc gây mê cho bệnh nhân phẫu thuật, mổ đẻ… Ngoài ra, người ta còn dùng capsaicin để làm kem thoa cho bệnh xương khớp mạn tính, co thắt cơ và đau lưng.
Ngoài ra, quả ớt còn chứa rất nhiều vitamin như vitamin C, B1, B2, acid citric, acid malic, beta caroten… Trung bình, mỗi 100 gam ớt cay tươi chứa tới 144 mg vitamin C, đứng đầu trong các loại rau tươi. Do đó, hàm lượng các hoạt chất tự nhiên trong ớt sẽ tác động đến glucose và các hóa chất khác của não bộ, giúp bạn có giấc ngủ ngon hơn.
Một công trình nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Trường Đại học Tasmania, Úc vào năm 2011 chứng minh rằng, những người thường xuyên ăn ớt có thể giúp cơ thể kiểm soát được nồng độ insulin trong máu. Trong chế độ ăn của những người có thêm ớt thì lượng đường trong máu giảm hơn 60% so với những người không ăn. Bên cạnh đó, lượng vitamin C phong phú trong ớt cũng có thể khống chế bệnh tiểu đường.
Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, thành phần cay của ớt đã giúp tạo khả năng sinh nhiệt của cơ thể và đốt cháy mỡ cũng như calo. Hơn nữa, ớt còn giúp tăng cường trao đổi chất trong cơ thể, tạo cảm giác no, từ đó mà góp phần giảm cân hiệu quả.
Đáng chú ý, xưa nay chúng ta vẫn thường nghĩ ăn nhiều ớt sẽ gây loét dạ dày, nhưng nhiều cuộc nghiên cứu lại cho thấy ớt lại là thức ăn tốt cho những người bị loét dạ dày.
Theo các chuyên gia, quả ớt có chứa chất capsaicin có tác dụng tiêu diệt các vi khuẩn gây loét dạ dày, ngăn chặn việc tạo ra acid chua, tăng lượng máu chảy vào niêm mạc dạ dày giúp ngừa tình trạng loét hoặc làm lành những vết loét. Tuy nhiên, những người hay ợ chua thì không nên dùng ớt, vì điều này có thể làm bệnh thêm nghiêm trọng.
Tác dụng chữa bệnh của ớt tươi
Ngày nay ớt được trồng khắp nơi trên thế giới và được sử dụng làm gia vị rau và thuốc.
Ớt không chỉ là một loại gia vị thường xuyên có mặt trong các bữa ăn mà còn có những công dụng trong việc chữa bệnh quả ớt dùng làm gia vị thực phẩm vì chứa nhiều vitamin A vitamin C gấp 5-10 cà chua và cà rốt. Chất cay trong quả ớt gọi là Capsaicin (C9H14O2) có công dụng trị bệnh được dùng nhiều trong y học. Capsaicin hòa tan trong cồn và mỡ, không hòa tan trong nước. Capsicin có thể bốc hơi ở nhiệt độ cao, gây hắt hơi mạnh.
Nghiên cứu của y học hiện đại cho thấy một số hoạt chất trong ớt có tác dụng chữa bệnh:
– Cục máu đông (blood clots). Ớt rất gía trị trong việc phòng ngừa và làm tan cục máu đông.
– Xơ vữa động mạch hay Xơ cứng động mạch (Atheroslerosis or Arteriosclerosis): Ớt làm mềm thành mạch, mở rộng các mạch máu, tăng sức mạnh cho tim, và làm sạch bên trong thành mạch của hệ tuần hoàn.
– Suy tim sung huyết (Congestive heart failure): Ớt giúp tim được thư giãn và khỏe mạnh, mở rộng các mạch máu, dọn sạch những chất bẩn. Về lâu dài căn bệnh tim trầm trọng có thể hồi phục lại gần như bình thường với việc đều đặn dùng ớt. Uống một muỗng ăn phở bột ớt trong một ly nước nóng.
– Triglycerides cao: Ớt giúp giảm lượng triglycerides là chất béo trung tính tổng hợp từ các carbohydrat cơ thể lưu trữ trong các tế bào mỡ.
– Loạn nhịp tim (Heart arrhythmias): Ớt giúp giảm nhịp tim đập nhanh, tăng cường máu đến tim, ngăn ngừa máu đóng calcium.
– Hỗ trợ tim mạch, lọc máu và kích thích toàn bộ hệ thống cơ thể. Giúp thông các tắc nghẽn ở động mạch, tĩnh mạch và hệ bạch huyết.
– Gia tăng chức năng não bộ, một trong những hiệu qủa tốt nhất là gia tăng lưu thông máu đến vùng đầu và não. Hiệu nghiệm trong việc chống lại chứng nhức nửa đầu (migraine headache) và nhức đầu chùm (cluster headache).
– Có thể cầm máu rất nhanh bằng cách giội rửa vết thương với 1 đến 5 ống nhỏ giọt đầy (1-5 full droppers), sau đó đắp bột ớt cayenne lên vết thương.
– Tăng cường lưu thông máu và giảm hay cầm máu từ vết loét dạ dầy. Khi uống trà ớt, nó sẽ kích thích lưu thông máu. Dùng để trị chứng khó tiêu (indigestion) và ợ nóng (heartburn).
– Giúp tan đờm và nhanh chóng chữa lành các chứng cảm lạnh, cúm. Được dùng như thảo dược làm toát mồ hôi (diaphoretic).
– Giúp hạ cholesterol và ngăn ngừa cục máu đông thành hình bằng cách làm loãng máu và giúp chữa lành trái tim sau cơn nhồi máu cơ tim (heart attack).
– Giúp giảm viêm họng và viêm amidan.
Ngoài ra, theo y học cổ truyền, ớt vị cay, nóng, có tác dụng tán hàn, kiện tỳ, tiêu thực, chỉ thống, thường được dùng chữa đau bụng do lạnh tiêu hóa kém, chữa đau khớp.
Công dụng của ớt tươi trong ẩm thực
Những loại ớt tươi đặc biệt này không chỉ mang lại vị cay thơm riêng biệt cho từng món ăn mà còn giúp cho bữa ăn thêm phần phong phú và đầy đủ dinh dưỡng. Ngoài ra, các loại ớt này còn được sử dụng trong các liệu pháp trị liệu tự nhiên, ví dụ như giúp giảm đau, giảm stress và kích thích tuần hoàn máu.
Sử dụng các loại ớt tươi trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày không chỉ giúp cải thiện tình trạng sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn tăng cường đề kháng cho cơ thể. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng ớt có thể giúp:
- Tăng cường quá trình trao đổi chất của cơ thể
- Giảm cholesterol và nguy cơ bệnh tim mạch
- Hỗ trợ tiêu hóa và phòng chống táo bón
- Giúp giảm đau nhức ở các khớp xương và cơ thể
Tóm lại, các loại ớt tươi không chỉ là gia vị để tăng hương vị cho món ăn mà còn có tính năng dinh dưỡng cao và lợi ích cho sức khỏe. Việc sử dụng các loại ớt tươi trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày là điều rất quan trọng để duy trì sự khỏe mạnh của cơ thể.
Các loại ớt tươi thông dụng tại Việt Nam
Có rất nhiều loại ớt tươi tại VN và trên thế giới
Các loại ớt tươi được chia thành ba phân khúc chính:
- Ớt ngọt: Thường được sử dụng để làm gia vị cho các món nấu, mang lại hương vị thanh nhã và nhẹ nhàng.
- Ớt tiêu (chili): Là loại ớt phổ biến nhất trong nền ẩm thực Việt Nam. Được sử dụng để tăng cường hương vị và độ cay của các món ăn.
- Ớt cay: Là loại ớt mang lại độ cay cao nhất, thường được sử dụng để làm gia vị cho các món ăn nóng và cay.
1. Ớt Sừng
- Sơ lược: Đây là loại ớt được biết đến với hình dáng dài và thon như một chiếc sừng.
- Đặc điểm: Vỏ bên ngoài của quả ớt có màu xanh lá cây khi còn non và chuyển sang màu đỏ rực khi trưởng thành. Hương vị của quả ớt sừng rất đậm và cay.
- Công dụng: Quả ớt sừng được sử dụng để gia vị cho các món salad, soup hay kho.
2. Ớt Cayenne
- Sơ lược: Loại ớt này được sản xuất nhiều tại miền Trung Việt Nam.
- Đặc điểm: Quả ớt có hình dạng nhỏ gọn và màu đỏ tươi. Mùi thơm của ớt cayenne khá đặc trưng, không quá cay như những loại khác.
- Công dụng: Quả ớt cayenne thường được sử dụng để chế biến các món ăn có hương vị đậm.
3. Ớt Tía Tô
- Sơ lược: Loại ớt này thường được sử dụng trong các món salad hoặc làm gia vị cho đĩa tráng miệng.
- Đặc điểm: Vỏ bên ngoài của quả ớt tía tô có màu xanh vàng pha lẫn, khi chín sẽ chuyển sang màu đỏ rực. Hương vị của quả tía tô khá thanh nhã và không quá cay.
- Công dụng: Quả ớt tía tô thường được sử dụng để trang trí món ăn hoặc tái hiện hương vị độc đáo cho từng loại món.
4. Ớt Thái
- Sơ lược: Đây là loại ớt được sản xuất nhiều tại miền Nam Việt Nam.
- Đặc điểm: Quả ớt thái có kích thước nhỏ gọn, hình dạng hơi cong và màu xanh lá cây khi non. Khi chín, quả có màu đỏ rực và rất cay.
- Công dụng: Loại ớt này thường được sử dụng để gia vị cho các món canh hay kho.
5. Ớt Thanh Long
Ớt Thanh Long hay còn gọi là ớt sắc hoa là một trong những loại ớt độc đáo của Quảng Bình. Với hình dáng giống như quả thanh long, khi chín, quả sẽ có màu đỏ tươi và rất thơm ngon. Ớt Thanh Long có lượng capsaicin thấp, nên không quá cay và rất thích hợp để dùng trong các món canh, nước chấm hay xào.
6. Ớt Gò Công
Tương tự với ớt Thanh Long, ớt Gò Công chỉ được trồng và phát triển tốt nhất tại Tỉnh Tiền Giang. Với hình dạng to và bầu tròn, khi chín, quả của ớt Gò Công có màu cam sáng và rất ngọt. Không chỉ được sử dụng để gia vị cho các món ăn, mà loại ớt này còn được dùng để chế biến các sản phẩm như mứt, nước tương hay xốt.
7. Ớt Xiêm
Quả ớt hiểm còn được gọi là quả ớt xiêm, trái thuôn nhỏ, dài thon, thường mọc thành chùm khoảng 2-3 trái.
Ớt hiểm thường có màu đỏ, một số ít có màu vàng hoặc màu tím. Ớt hiểm trái rất nhỏ nhưng vị cay nồng nên dùng để làm gia vị và làm thuốc để giảm đau, chữa chứng khó tiêu, đầy hơi và đau răng.
8. Ớt Chỉ Thiên
Trong các loại ớt cay nhất Việt Nam, có lẽ không thể không nói đến ớt chỉ thiên. Loại ớt này cũng đặc biệt như tên gọi quả nó là vì quả ớt không trút xuống dưới đất mà hướng thẳng lên trời.
Ớt chỉ thiên có lá nhỏ, quả ớt cũng nhỏ nhưng vị rất cay và có mùi thơm đặc trưng. Do đó, nó rất được ưa chuộng, dùng làm gia vị để chế biến các món ăn. Phần ruột ớt được xem là phần cay nhất của quả. Cây thân thảo, khá thấp chưa tới 1m, cây ớt chỉ thiên có thể sống lâu năm, không chịu được úng nên thường trồng ở chỗ cao.
9. Ớt Chuông
Ớt chuông có quả to, hình dạng giống như cái chuông, ớt không cay, vị giòn, có 3 màu đặc trưng là đỏ, xanh, vàng. Mỗi màu có hương vị và hàm lượng chất dinh dưỡng khác nhau nên cách chế biến cũng khác. Ớt chuông đỏ nhiều vitamin C, vị giòn nên thường dùng để ăn salad. Ớt chuông xanh có vị cay hơn nên thường được dùng làm gia vị và trang trí cho món ăn đẹp mắt hơn.
Loại ớt này trước đây không phổ biến cho lắm nhưng với nhu cầu ngày một cao nên loại ớt này được trồng nhiều hơn và cũng phổ biến hơn trước rất nhiều.
Trong đó, ớt chuông màu đỏ được đánh giá là loại ớt chuông có mùi vị ngon nhất vì nó có vị ngọt hơn các loại ớt chuông còn lại. Tất nhiên, tùy vào khẩu vị của từng người mà cũng có thể đánh giá khác nhau.
10. Các loại ớt cảnh
Ớt cảnh là loại ớt được trồng chủ yếu làm cảnh chứ không lấy quả ăn. Ớt cảnh thường có chiều cao nhỏ chỉ khoảng 30 – 40 cm, quả nhỏ với nhiều màu. Điểm đặc biệt ở ớt cảnh chính là có nhiều hình dáng quả rất độc đáo như ớt hình trái tim, ớt hình tròn, ớt hình hoa hồng, … và màu sắc cũng cực kỳ đa dạng như xanh, đỏ, tím, vàng, trắng, đen, cam.
Ớt cảnh hiện có rất nhiều giống được nhập từ nước ngoài, phổ biến hiện nay có một số giống ớt như ớt hình giọt nước (ớt trái tim), ớt bị (ớt quả tròn), ớt bảy màu (quả có nhiều màu trên một cây), ớt Charapita (quả tròn vàng).
Cách chọn ớt tươi và bảo quản
1. Tiêu chí chọn ớt tươi ngon
Trước tiên, hãy xem xét vỏ bên ngoài của quả ớt. Màu sắc của vỏ nên được đều và không có dấu hiệu của việc thối rữa hoặc bị hư hỏng. Hãy chạm vào quả ớt để kiểm tra độ cứng hay mềm – nếu quả ớt đã mềm, có thể là đã qua thời kỳ tươi mới.
Ngoài ra, hãy lưu ý đến kích thước của các loại ớt. Thông thường, các loại ớt nhỏ sẽ có hương vị cay nồng và đậm đà hơn so với các loại quả to hơn. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào khẩu vị riêng của từng người.
Bạn cần mua ớt tươi tại các cửa hàng thực phẩm uy tin, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
2. Cách bảo quản để giữ được hương vị và chất lượng của ớt tươi
Ngâm ớt tươi với bột vỏ hàu Umikai
Hãy ngâm ớt tươi với bột vỏ hàu Umikai để loại bỏ tất cà độc tố như vi khuẩn, chất bảo quản, thuốc trừ sâu… trên bề mặt ớt., trước khi đem chế biến hoặc đem bảo quản trong tủ lạnh.
Với thị trường tràn lan nhiều thực phẩm bị phun chất bảo quản, thuốc trừ sâu nhầm giữ thực phẩm tươi lâu hơn thì đây là bước rất quan trọng để quyết định có bảo vệ sức khỏe cho gia đình bạn tốt hay không. Hay rất có thể lại nạp thêm độc tố vào người.
Bột ngâm thực phẩm sạch Umikai được chiết xuất hoàn toàn từ vỏ hàu thiên nhiên (không là hàu nuôi) khi hòa tan với nước sẽ tạo thành dung dịch kiềm có độ ph 12.5. Với hoạt chất Ion Canxi trong nước kiềm có độ pH rất cao này, thì nó có thể bóc tách gần như 100% các chất gây hại trên bề mặt trái ớt.
Chỉ cần ngâm 10 phút, sau đó yên tâm tiếp tục đem ớt tươi chế biến, bảo quản mà không cần rửa lại vơi nước. Với cách này bạn có thể để ớt tươi được lâu hơn cách các bảo quản khác.
Bảo quản ở nhiệt độ mát
Việc bảo quản các loại ớt tươi ngon sẽ giúp cho ớt không bị hư hỏng hoặc mất đi hương vị của ớt tươi. Một cách đơn giản nhất để bảo quản ớt tươi là để chúng trong tủ lạnh. Điều này sẽ giúp cho các loại ớt được giữ lại độ cứng và màu sắc ban đầu của ớt tươi, góp phần mang lại hương vị và dinh dưỡng tốt nhất cho món ăn của bạn.
Kết luận
Việc sử dụng các loại ớt tươi khác nhau cũng mang lại cho từng món ăn một hương vị độc đáo và riêng biệt. Hơn nữa, ớt tươi còn có công dụng tốt cho sức khỏe, giúp cơ thể khỏe mạnh và tăng cường sự trao đổi chất.
Hy vọng thông tin trong bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại ớt tươi trong ẩm thực Việt Nam và có được những trải nghiệm mới lạ với các món ăn.
Ngoài ra, chúng ta có thể thử ngâm ớt tươi làm rượi ớt để chữa bệnh. Đây cũng là một loại thuốc quý mà thiên nhiên ban tặng.
Rượi ớt
