Mật ong đã tồn tại từ hàng ngàn năm và được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ nấu ăn đến y học truyền thống. Tuy nhiên, mật ong giả thuộc top những loại thực phẩm dễ bị làm giả trên thị trường. Sự hấp dẫn của “lợi nhuận cao” khiến nhiều cơ sở kinh doanh trong ngành dần mất đi sự thiếu trung thực trong công tác đăng ký sản phẩm, nguồn gốc mật ong, tiêu chuẩn chất lượng… .

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại mật ong được người bán chào mời là mật ong chất lượng cao, mật ong rừng hay mật ong nhập khẩu… Tuy nhiên, không phải người tiêu dùng nào cũng phân biệt được dẫn đến việc mua nhầm loại mật kém chất lượng, hoặc mật ong bị làm giả. Trong bài viết lần này, TPDK sẽ cung cấp một số kiến thức giúp nhận biết mật ong thật và mật ong giả.

1. Mật ong thật là gì?

Mật ong thật hay còn được gọi là mật ong nguyên chất được tạo nên qua quá trình ong hút mật hoa. Ong thợ sẽ dùng vòi dài để hút từng giọt từ tuyến mật của hoa vào dạ dày. Tiếp đó, dạ dày ong sẽ phân tích các loại đường phức hợp từ mật hoa thành nhiều loại đường đơn giản hơn và ít có xu hướng tinh thể hóa.

Ong thợ trở về đàn rồi chuyển nhượng mật này cho con khác gọi là ong nhai. Các “đồng đội” này tiếp tục thu thập mật hoa và nhai trong khoảng 30 phút. Các enzyme trong tuyến nước bọt của chúng sẽ biến mật hoa thành chất chứa mật ong cùng với nước trong lúc nhai.

Sau đó, ong sẽ đem hỗn hợp trên phân phối vào những lỗ sáp hình lục giác. Tiếp đến, chúng dùng cánh của mình quạt ra luồng khí nhằm đẩy nhanh sự bốc hơi nước cho đến khi mật ong đạt đến độ bão hòa (tỷ lệ nước gần 17 %). Khi mật đủ đặc, chúng sẽ đóng những lỗ chứa mật bằng một lớp sáp tươi, giúp lỗ sáp trở thành một lọ mật tí hon.

2. Mật ong giả là gì?

Mật ong giả được tạo ra bằng cách pha trộn các chất phụ gia, chất tạo hương vị, và đường công nghiệp với nước và một ít mật ong thật. Điều này làm cho mật ong giả có mùi vị và màu sắc tương tự như mật ong thật, nhưng không mang lại những lợi ích sức khỏe và dinh dưỡng.

3. Cách phân biệt mật ong thật và mật ong giả

Mật ong thật và mật ong giả có một số khác biệt quan trọng. Dưới đây là một số cách phân biệt cơ bản:

Phân biệt mật ong giả và thật

a. Độ hoà tan

Mật ong thật rất khó hòa tan trong nước. Trong khi đó, mật ong giả được tạo thành từ đường hoặc các chất tạo ngọt khác nên rất dễ hòa tan. Để kiểm tra chất lượng của mật ong, mọi người cho một thìa cà phê mật ong vào cốc nước lọc, nếu mật đọng lại bên dưới đáy cốc nghĩa là mật ong thật. Trường hợp mật ong giả, sẽ tan ngay vào nước.

b. Độ thấm

Hàm lượng nước trong mật ong chất lượng cao rất thấp (dưới 20%) nên rất khó thẩm thấu. Nhỏ vài giọt mật ong vào khăn giấy hoặc khăn ăn. Nếu là mật ong nguyên chất, mật sẽ vo tròn và thấm rất chậm vào giấy còn mật ong giả hay mật kém chất lượng sẽ nhanh chóng loãng ra, làm ướt giấy và thấm qua nhiều lớp.

c. Kết tinh (lắng đường)

Mật ong có thành phần chủ yếu là carbohydrate (glucose và fructose). Trong đó, glucose rất dễ bị tách nước, tạo thành dạng tinh thể, khiến mật từ dạng lỏng chuyển sang dạng mịn phù sa rồi chuyển tiếp thành dạng hạt.

Mật ong nguyên chất rất dễ kết tinh ở nhiệt độ từ 6-20 độ C (thường gặp khi bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh). Chế phẩm sẽ đặc lại, có độ dẻo tương tự mạch nha chứ không đông cứng hoàn toàn. Trong khi, ở cùng nhiệt độ đó, mật ong giả sẽ cứng, dễ gãy, vỡ hoặc không xảy ra tình trạng kết tinh.

Để kiểm tra mật ong thật và mật ong giả bằng phương pháp này, người tiêu dùng có thể đặt chai mật ong vào trong ngăn mát tủ lạnh trong khoảng 1-2 ngày. Nếu mật ong có xu hướng kết tinh ở miệng chai, cả phần đáy hay toàn bộ chai nhưng vẫn giữ được tính dẻo chứng tỏ đó là loại mật tốt. Phương pháp này là cách đơn giản nhưng tương đối hiệu quả để nhận biết mật ong thật và mật ong giả bằng mắt thường.

d. Kiểm tra với giấm

Mọi người có thể thử cho một thìa cà phê mật ong vào cốc nước có hòa vài giọt giấm để thử độ nguyên chất của mật ong thật và mật ong giả. Nếu cốc nước có hiện tượng sủi bọt, mật ong đang sử dụng có khả năng đã bị pha chế.

e. Kiểm tra với nhiệt độ cao

Nhúng khăn giấy đẫm vào mật ong và hơ trên ngọn lửa là một cách nhanh chóng để kiểm tra chất lượng của mật ong thật và mật ong giả.

Trang Jive Honey cho biết, nếu mật ong bắt đầu sủi bọt và xảy ra hiện tượng caramel hóa thì đó là mật ong nguyên chất. Ngược lại, mật ong giả hoặc mật ong kém chất lượng có hàm lượng nước cao nên sẽ khó bắt lửa hơn.

f. Thử với lòng đỏ trứng gà

Trang Albeena cũng gợi ý cách thử mật ong thật và mật ong giả bằng cách đổ mật ong vào chén có lòng đỏ trứng gà. Sau một vài giờ, lòng đỏ trứng sẽ thay đổi dần màu sắc và chín dần. Với mật ong bị pha tạp chất, lòng đỏ trứng vẫn được giữ nguyên và không bị thay đổi. Tuy nhiên, cách làm này đến nay không mấy khả dụng, bởi kĩ thuật làm mật ong giả đã được nâng cao hơn. Do đó, lòng đỏ vẫn có thể bị thay đổi màu và chín với mật ong giả.

g. Mùi vị, hương thơm

Người tiêu dùng có thâm niên sử dụng mật ong lâu năm sẽ dễ dàng nhận ra các nốt hương khác nhau trong mật ong nguyên chất. Tùy vào loại hoa mà ong hút mật để tạo thành sản phẩm mà mật sẽ có mùi thơm nồng hay thoang thoảng dễ chịu. Mật ong thật cũng có vị ngọt dễ chịu, không gắt.

Đối với mật ong giả, khi ngửi sẽ nhận thấy mật có mùi chua, hăng hoặc không có mùi đặc trưng. Khi nếm thử, mật sẽ ngọt gắt, hậu vị đọng lại trong khoang miệng cũng tạo cảm giác khó chịu cho người dùng.

h. Sự thay đổi màu sắc của mật ong theo thời gian

Mật ong sau khi vừa được khai thác thường có màu vàng nhạt, theo thời gian sẽ dần chuyển sang màu vàng cam và khi để lâu sẽ chuyển sang màu vàng sẫm cánh gián.

Tùy thuộc vào nguồn thức ăn, điều kiện tự nhiên và thời gian khai thác mà mật ong rừng sẽ có màu khác nhau, nhưng nhìn chung màu sắc của mật ong rừng sẽ có sự thay đổi theo thời gian.

Ngược lại, mật ong nuôi thường được dùng hóa chất để tạo màu sắc bắt mắt sẽ không có sự thay đổi màu sắc theo thời gian.

i. Cách phân biệt bằng nước

Bạn lấy một cốc nước lọc sạch và nguội rồi nhỏ một vài giọt mật ong vào đó.

Nếu kết quả bạn nhận được là những viên mật ong tròn, không tan và chìm xuống dưới đáy cốc thì chúc mừng bạn, bạn đã mua được mật ong thật.

Còn mật ong hòa tan với nước khi bạn vừa nhỏ vào thì đó chính là mật ong giả, chúng được trộn với đường hoặc các hợp chất tạo ngọt khác.

j. Cách kiểm tra bằng hành tươi

Nghe có thể hơi khó tin nhưng bạn có thể dùng hành tươi để thử và kiểm tra được chất lượng của mật ong đấy. Thậm chí bằng cách này còn thử được độ nguyên chất của mật ong nữa.

Cách làm: Bạn lấy một lượng nhỏ mật ong đổ vào vật đựng, có thể là cốc, bát hay đĩa lòng sâu. Sau đó bạn nhúng một nhánh hành lá tươi vào chỗ mật ong đó và chờ đợi kết quả.

Nếu nhánh hành lá chuyển sang trạng thái mềm đi, héo lại và màu từ sang chuyển sang màu hơi nâu thì đây là mật ong thật. Còn ngược lại, nhánh hành lá tươi của bạn vẫn như cũ thì đây là mật ong giả.

Trên thực tế, mật ong là một loại thực phẩm có vị nóng do vậy khi nhúng hành lá vào thì chúng sẽ có những thay đổi nhất định. Và sự thay đổi nhiều hay ít của hành lá còn giúp bạn nhận biết được độ nguyên chất và độ đậm đặc của mật ong.

k. Dựa vào độ tạo ga và tạo bọt

Mật ong rừng được tạo ra từ mật của nhiều loại hoa nên luôn tạo ra lượng khí ga và bọt nhiều. Khi được đóng chai, mật ong rừng sẽ tạo ra rất nhiều bọt và có khi làm bật cả nắp chai.

Chính vì vậy mà mật ong tự nhiên thường được đong với khoảng cách 5 – 10cm so với nắp chai để tránh tình trạng chèn ép khí ga dẫn đến nổ chai.

Ngược lại, mật ong nuôi thường bị hạn chế về số lượng các loại mật hoa và trải qua quá trình xử lý công nghiệp nên tạo ra rất ít bọt và khí ga.

l. Dựa theo cân nặng

Cách phân biệt mật ong thật bạn có thể kiểm tra theo tiêu chí cân nặng, khi cân 1 lít mật ong chúng ta có kết quả:

• Nếu đạt 1,41kg/lít, hàm lượng nước 19% là mật rất tốt.
• Nếu đạt 1,4kg/lít, hàm lượng nước 22% là mật tốt.
• Nếu đạt 1,38kg/lít, hàm lượng nước 25% là mật kém chất lượng.
• Nếu đạt 1,35kg/lít, hàm lượng nước 30% là mật quá loãng,mau hỏng.

4. Để hạn chế tình trạng mua phải mật ong giả

Phân biệt mật ong thật và mật ong giả là một kỹ năng quan trọng để chắc chắn việc mua được mật ong chất lượng và an toàn. Tuy nhiên, không phải những cách như trên đều có thể đảm bảo 100% sẽ giúp người tiêu dùng lựa chọn được mật ong chất lượng. Vì vậy, an toàn nhất vẫn là nên chọn mua mật ong từ các nguồn tin cậy để an tâm rằng bạn sẽ tận hưởng được những lợi ích tuyệt vời mà mật ong mang lại mà không phải lo lắng ảnh hưởng đến sức khoẻ trong quá trình sử dụng.

Để hạn chế tình trạng mua phải mật ong kém chất lượng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, người tiêu dùng nên ưu tiên tìm hiểu các thương hiệu mật ong uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và có thể cung cấp được các chứng nhận phù hợp theo quy định của Bộ Y tế, Cục An toàn Vệ sinh Thực phẩm.

Đặc biệt, người tiêu dùng cần tránh mua các loại mật ong được giới thiệu là mật ong rừng không có bất kỳ nhãn mác thông tin gì vì không kiểm tra được xuất xứ nơi khai thác, không có nhà máy kiểm soát chất lượng dẫn đến tiền mất tật mang.