Quả gấc là một loại trái cây bản địa của Đông Nam Á. Quả gấc mọc trên cây thân leo đơn tính, chỉ ra quả một lần trong năm. Quả gấc thường tròn có nhiều chiếc gai nhỏ như những chỗ lồi lõm bao phủ toàn bộ lớp da bên ngoài. Cùng TPDK đọc bài viết sau để hiểu hơn về quả gấc với sức khỏe và cách sử dụng đúng cách nhé.
Quả gấc là gì?
Quả gấc (Momordica cochinchinensis), còn được gọi là quả mít con, quả bầu đắng, bầu ngọt, hoặc Cochinchin Gourd, là một loại quả có gai màu cam sáng được tìm thấy chủ yếu ở trong khu vực Đông Nam Á. Gấc chỉ được thu hoạch trong vòng hai tháng mỗi năm (tháng 12 và tháng 1) và thường được sử dụng vào những dịp đặc biệt ở Việt Nam và được xem là một loại thuốc thảo dược trong Đông y.
Cây gấc thuộc thân thảo dây leo, lá gấc nhẵn và có hình chân vịt. Hoa gấc khi nở rộ sẽ có màu vàng nhạt. Trái gấc có dạng tròn dài, có nhiều gai nhỏ ở bên ngoài và chuyển dần từ màu xanh sang màu đỏ hoặc cam khi chín. Phần bên trong sẽ là thịt quả, cùi, hạt gấc dẹt và có nhiều khía.
Quả gấc có rất ít vị (có người mô tả nó có vị hơi giống quả bơ và nhiều người cũng đồng ý với ý kiến này) – không ngọt đi kèm với hương vị rất nhẹ và kết cấu nhão. Phần vỏ bên ngoài của gấc không ăn được nên chúng ta cần lưu ý chỉ ăn phần cùi mềm bao quanh các hạt to bên trong quả. Hạt cũng có thể ăn được và được sử dụng trong các loại thuốc cổ truyền.
Thành phần dinh dưỡng
Quả gấc chứa hàm lượng vitamin C cao (gấp 40 lần so với cam), hàm lượng lycopene cao gấp 70 lần cà chua, beta carotene gấp 10 lần cà rốt và 40 lần zeaxanthin so với ngô.
Giống như hầu hết các loại trái cây và rau quả có màu cam / đỏ, gấc chứa hàm lượng cao beta-carotene và lycopene. Và hầu hết các lợi ích sức khỏe đã được khẳng định của quả gấc đều bắt nguồn từ hàm lượng beta-carotene và lycopene cao này. Trên thực tế, mỗi gam gấc có nhiều beta – carotene hơn cà rốt hoặc khoai lang (vốn đã có hàm lượng khá cao).
Phần cùi gấc thường được trộn với gạo nếp để tạo thành món ăn Việt Nam gọi là xôi gấc. Giúp xôi có màu tự nhiên và có thể giúp ngăn ngừa sự thiếu hụt vitamin A (beta-caroten được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể).
Lycopene là một loại carotenoid thường được tìm thấy trong cà chua có liên quan đến nhiều lợi ích sức khỏe bao gồm giảm nguy cơ đột quỵ.
Lutein và zeaxanthin đều là những phân tử duy nhất giúp duy trì và cải thiện thị lực của chúng ta. Chúng cũng có lợi trong việc duy trì một làn da khỏe mạnh và trẻ trung.
Gấc cũng chứa chất xơ, carbohydrate lành mạnh, chất chống oxy hóa, enzyme, vitamin và khoáng chất.
Ngoài ra quả gấc cũng là một loại thực phẩm không chứa đường rất có lợi cho sức khỏe. Vì không có vị ngọt nên nước gấc thường được pha với các loại nước trái cây khác và đường để có vị ngon hơn. Vì vậy, hãy chú ý đến bất kỳ thành phần phụ nào không phải của gấc khi mua thực phẩm / chất bổ sung có chứa trái gấc.
Tác dụng của quả gấc đối với sức khỏe
Tác dụng của quả gấc đối với sức khỏe
1. Quả gấc chống ung thư
Theo các nghiên cứu gần đây, quả gấc có chứa các chất dinh dưỡng đã được chứng minh là ngăn ngừa ung thư và thậm chí làm chậm sự nhân lên của các tế bào ung thư. Gần đây người ta cũng phát hiện ra rằng loại quả này có chứa một loại protein cụ thể có tác dụng ức chế sự gia tăng của các tế bào ung thư. Do đó, gấc đã được nhiều người gọi vui là là “Trái cây thiên đường”, vì nó có nhiều cách chống lại bệnh ung thư.
Các chất dinh dưỡng trong quả gấc có khả năng giúp toàn bộ cơ thể phát triển mạnh mẽ, ngăn ngừa nhiễm trùng, tránh bệnh tật. Nhưng đó không phải là tất cả – nó thậm chí có thể giúp ngăn ngừa một số loại ung thư.
Trong các nghiên cứu, chiết xuất từ gấc giúp hạn chế các mạch máu nuôi khối u, đẩy lùi ung thư và tiêu diệt nó. Tuy nhiên, nó phức tạp hơn một chút: Hàm lượng Lycopene và Lutein cao trong gấc có thể giúp ngăn chặn các khối u phát triển trong ruột kết, vú và da. Polyphenol cũng làm nhiệm vụ của mình, ngăn chặn các tế bào bình thường bị tổn thương và biến thành khối u, đồng thời tấn công các tế bào ung thư và buộc chúng tự hủy.
2. Quả gấc hỗ trợ điều trị thiếu máu
Do hàm lượng sắt dồi dào được tìm thấy trong trái cây này, cũng như vitamin C và axit folic, nên gấc có khả năng chống lại bệnh thiếu máu. Người ta khuyến cáo rằng nên tìm ra nguyên nhân gây thiếu máu và tùy theo tình trạng bệnh để xác định có nên bắt đầu tiêu thụ loại quả này hay không.
3. Quả gấc giúp giảm hàm lượng cholesterol
Loại quả này được khuyến khích cho những người có hàm lượng cholesterol cao cũng như những người có tiền sử cholesterol cao trong gia đình của họ. Nếu được tiêu thụ hàng tuần, loại trái cây này sẽ làm giảm mức cholesterol cao “không mong muốn” từ cơ thể của chúng ta.
4. Quả gấc giúp ngăn ngừa các bệnh lý về tim mạch
Vì loại quả này có nhiều chất chống oxy hóa nên nó ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến tim mạch. Nếu tiêu thụ trái cây này và đi kèm với một lối sống năng động, sức khỏe tim mạch của chúng ta sẽ được đảm bảo. Các bệnh tim mạch là một vấn đề nan giải đối với nhiều người, do đó loại quả này đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của bạn.
Lợi ích của carotenoid của gấc không chỉ dừng lại ở mắt mà chúng còn giúp tăng cường sức khỏe cho toàn bộ cơ thể. Lycopene và các carotenoid khác có liên quan đến việc giảm nguy cơ đột quỵ và bệnh tim. Nó chứa một lượng lớn dầu Omega 3 và 6 đã được chứng minh là một chất dinh dưỡng ngăn ngừa các bệnh tim mạch và sửa chữa các tổn thương DNA.
Gấc cũng rất giàu polyphenol và flavonoid, các chất hóa học đặc biệt được tìm thấy trong trà, cacao, dầu ô liu và rượu vang đỏ. Nổi tiếng trên các phương tiện truyền thông về việc giúp ngăn ngừa các cơn đau tim và đột quỵ, cũng như ngăn ngừa viêm khớp dạng thấp và suy giảm thị lực.
Không giống như trà, cacao và rượu, gấc không chứa caffeine, ít đường và không chứa cồn – một sự lựa chọn hoàn hảo cho sức khỏe của chúng ta.
5. Quả gấc giúp cải thiện thị lực
Loại quả này chủ yếu được biết đến với những lợi ích đối với thị lực mà nó mang lại. Các vitamin, beta caroten và các chất khác mà trái cây này chứa, giúp cải thiện thị lực của con người cũng như ngăn ngừa bệnh đục thủy tinh thể và các vấn đề về thị lực khác.
Carotenoid là một chất chống oxy hóa quan trọng giúp bảo vệ tế bào khỏi ánh sáng có hại khiến mắt và da của chúng ta bị lão hóa và thoái hóa. Trong mắt, thì chúng che chắn cả giác mạc, nơi ánh sáng chiếu vào mắt và võng mạc, bộ phận thiết yếu để “nhận” và “nhìn” ánh sáng.
Ăn một chế độ ăn giàu carotenoid, đặc biệt là lycopene, beta – carotene, vitamin A và lutein, có thể sẽ giúp ngăn ngừa mất thị lực, giảm khô mắt và thậm chí cải thiện thị lực vào ban đêm. Chúng cũng giúp hệ thống miễn dịch hoạt động bình thường, chống lại bệnh tật và ngăn ngừa viêm nhiễm.
6. Quả gấc chống trầm cảm
Với hàm lượng selen, khoáng chất và các vitamin cao nên gấc có khả năng hỗ trợ sức khỏe hệ thần kinh, qua đó giảm thiểu cảm giác lo âu, căng thẳng, thậm chí trầm cảm.
7. Quả gấc làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể
Ngoài những lợi ích sức khỏe mà trái cây này mang lại, nó còn ngăn ngừa lão hóa và duy trì vẻ ngoài trẻ trung cho chúng ta. Gấc có khả năng làm chậm quá trình lão hóa vì nó kích thích hoạt động của tế bào và làm giảm căng thẳng. Các vitamin và khoáng chất mà trái cây này chứa, giúp duy trì vẻ tươi trẻ của làn da. Nó kích thích xây dựng lại cấu trúc collagen dưới da, cũng như ngăn ngừa sự xuất hiện của các nếp nhăn. Có được khả năng này là do gấc chứa:
- Carotenoid và vitamin A, E và C có thể hỗ trợ cơ thể tổng hợp collagen, một loại protein tăng cường trong da giúp da luôn săn chắc và trẻ trung, không bị phá vỡ theo thời gian.
- Protein, cũng như chất béo lành mạnh và carbohydrate sẽ giúp giữ cho làn da trong sáng, tươi trẻ và không bệnh tật.
- Chất béo không bão hòa đa rất quan trọng đối với sức khỏe làn da và chúng cũng giúp cơ thể sử dụng carotenoid tốt hơn – một lợi ích kép. Đặc biệt nếu bạn biết rằng carotenoid có thể giúp giảm nguy cơ ung thư da.
- Các khoáng chất như kẽm và selen cũng được tìm thấy trong gấc giúp các chất dinh dưỡng này hoạt động tốt hơn.
- Gấc cũng chứa ít đường, có liên quan đến tình trạng nổi mụn và lão hóa da.
Một số món ăn có thể kết hợp với gấc
Trong lĩnh vực ẩm thực, người Việt Nam chúng ta đã tạo ra rất nhiều món ăn từ gấc:
Màu đỏ từ gấc được dùng cho các món ăn cơm, xôi gấc vào những dịp như đám cưới, sinh nhật, Tết Nguyên đán ở Việt Nam. Đĩa xôi gấc thơm mùi gạo nếp và mùi gấc thoang thoảng.
Mứt dừa gấc: Món mứt dừa gấc này rất phù hợp khi thưởng thức cùng tách trà nóng.
Gà nấu gấc: Món này nghe có vẻ lạ tai nhưng cách nấu giống như nấu lagu gà và gấc được thêm vào nhằm gia tăng hương vị và tạo màu đỏ tươi bắt mắt cho món ăn.
Quả gấc chưa chín được dùng làm rau và cà ri.
Tác dụng phụ và một số lưu ý
Vỏ quả gấc có chứa một số thành phần độc hại, do vậy, bạn tuyệt đối không nên ăn phần da và vỏ bên ngoài.
Ăn các thành phần này tuy không dẫn đến hậu quả chết người nhưng có thể khiến bạn bị bệnh trong vài ngày đấy! Những thành phần ăn được là những hạt lớn hoặc lớp vỏ mỏng và mềm xung quanh chúng.
Khác với dầu dừa nguyên chất, trong gấc rất giàu beta-caroten (tiền vitamin A) – một loại vitamin tan trong chất béo và không thể đào thải ra khỏi cơ thể dưới dạng vitamin tan trong nước nếu sử dụng quá nhiều và bị dư thừa beta-caroten. Vì vậy không nên lạm dụng ăn quá nhiều gấc hoặc dầu gấc, lượng beta-caroten dư thừa sẽ tích tụ trong gan, lâu dài sẽ gây ngộ độc.
Mặc dù dầu gấc được chiết xuất trực tiếp từ thịt gấc và giữ được nhiều chất dinh dưỡng tuy nhiên đối với người lớn dầu gấc chỉ nên uống 1 – 2ml mỗi ngày, chia 2 lần trước bữa ăn, không nên uống dầu gấc thường xuyên. Khi uống dầu gấc, tránh ăn các loại rau củ chứa nhiều beta-caroten như bí đỏ, cà rốt, đu đủ trong cùng một ngày hoặc trong thời gian dài để tránh bị vàng da.
Trên đây là những thông tin về công dụng mà quả gấc mang lại. Trái gấc không chỉ là một loại trái cây thông thường, nó còn là một vị thuốc quý. Vậy nên, hy vọng qua bài viết này sẽ phần nào giải đáp những thắc mắc về những lợi ích tuyệt vời từ quả gấc. Giúp bạn sử dụng gấc một cách hiệu quả để có sức khỏe tốt hơn
